Rouwen: de verschillen tussen man en vrouw

Belgisch onderzoek toont 4 rouwstijlen aan

Antwerpen – Oktober 2013 – Rouwen: meer en meer een ‘niet-zichtbaar’ verdriet in onze Westerse maatschappij. Toch blijft dit een gegeven waar zowel mannen als vrouwen doorheen gaan. Een onafhankelijk onderzoek in opdracht van uitvaartspecialist DELA ging dieper in op de verschillen bij man en vrouw inzake het rouwproces. Bij 600 Belgen werd gekeken op welke manier ze rouwen en welke stappen ze (al dan niet) nemen om verder te gaan met het leven na het overlijden van een dierbare. De resultaten tonen 4 rouwstijlen aan: therapeutisch rouwen, cocoon rouwen, emotionele ontreddering en actiegericht rouwen. Bij 3 van de 4 rouwstijlen werden significante verschillen gevonden tussen mannen en vrouwen. Zo gaan meer Belgische mannen (35%) dan vrouwen (22%) vandaag therapeutisch rouwen en gaan ze buiten de eigen sociale kring (b.v. bij rouwtherapeuten) de rouw verwerken of de rouw uiten (b.v. via sociale media en online rouwgroepen). Bij cocoon rouwen verwerken meer vrouwen (31%) dan mannen (24%) het verdriet binnen de eigen sociale kring en houden ze meer vast aan tastbare herinneringen. Vrouwen (24%) zijn ook meer ‘emotioneel ontredderd’ dan mannen (14%). Vernieuwend in het onderzoek was dat quasi evenveel vrouwen (23%) als mannen (26%) actiegericht gaan rouwen waar dit voordien vooral aan het mannelijke rouwproces toegeschreven werd.

Rouwen vroeger: instrumenteel (mannen) en intuïtief (vrouwen)

Na de dood van een geliefde ervaren we lichamelijke, gevoelsmatige en cognitieve gebeurtenissen anders. Dat mannen en vrouwen verschillen inzake communicatie, emoties en b.v. in het reageren op gevaar is onderzocht in o.a. de psychologie. De voorbije decennia bestudeerden deskundigen het rouwproces bij mannen en vrouwen op basis van het intuïtieve en instrumentele rouwmodel[1]. Een rouwstijl die vooral aan de vrouw toegeschreven werd, is de intuïtieve: vrouwen zouden rouw meer naar buiten brengen via praten, zelfhulpgroepen en meer gericht zijn op de emotionele verwerking. Voor mannen zou rouw meestal instrumenteel zijn: ze  blijven meer mentaal en fysiek actief bezig en gaan probleemoplossend handelen. Het affectieve is hier minder aanwezig en wordt gescheiden van het rationele.   

Rouwen nu: vier rouwstijlen bij mannen en vrouwen

Hoe rouwen mannen en vrouwen vandaag in België? In het kader van haar thesis onderzocht Olivienne Gauvin, Assistent in de Psychologie en Consulent Nabestaandenzorg bij uitvaartspecialist DELA het rouwproces in België bij 600 Belgen (de helft mannen en de andere helft vrouwen) om de verschillen in kaart te brengen. Het intuïtieve en instrumentele model vormde de basis voor het kwantitatieve online onderzoek[2]. De resultaten tonen aan dat er vandaag 4 rouwstijlen in België zijn alsook dat er bij 3 van de 4 belangrijke verschillen tussen mannen en vrouwen zijn.

1. Cocoon rouwen: eigen verwerking 

Binnen deze rouwstijl richt men zich vooral op de eigen sociale kring en op het verleden. Nabestaanden hebben veel behoefte om met vrienden en familie gedachten en gevoelens uit te wisselen. Ze blijven vasthouden aan het verleden door bijvoorbeeld troost te halen uit tastbare herinneringen zoals foto’s, spullen en praten veel over de overledene met familie en vrienden. Het verlies wordt als zeer emotioneel ervaren. Het is een rouwstijl die meer bij vrouwen (31%) voorkomt dan bij mannen (24%).

2. Therapeutisch rouwen: geholpen verwerking 

Bij therapeutisch rouwen, verwerkt men het verdriet buiten de eigen sociale kring om verder te gaan met het leven. Nabestaanden zoeken bijvoorbeeld professionele hulp (zoals een rouwgroep of een rouwdeskundige) en/of delen herinneringen online (rouwplatforms, facebook, blogs…) om troost te vinden. Ze richten zich op een breder publiek voor de uitwisseling van de rouwervaring en voor het versneld plaatsen van het verlies in de nieuwe realiteit. Dat 35% van de mannen dit vandaag doet versus 22% bij vrouwen wijkt af van de literatuur waar ‘geholpen’ rouwverwerking via bijvoorbeeld zelfhulpgroepen meer aan vrouwen toegeschreven wordt.

3. Emotionele ontreddering

Uit het onderzoek blijkt verder dat vrouwen (24%) meer emotioneel ontredderd zijn dan mannen (16%) na het overlijden van een dierbare. Bij emotionele ontreddering blijven rouwenden in de emotie hangen. Hun leven staat als het ware (even) stil. Het verlies kan niet geplaatst worden in de nieuwe realiteit. De emotionele ontreddering domineert en kan zorgen voor grote fysieke last, gevoelens van angst, uitputting, desoriëntatie en verwardheid.

4. Actiegericht rouwen 

Actiegericht rouwen correspondeert het meeste met de vroegere ‘instrumentele’ en de meer mannelijke rouwstijl. Men probeert de eigen gevoelens en de omgeving onder controle te houden. Nabestaanden zijn mentaal en fysiek actief bezig via doelgerichte activiteiten (het regelen van de uitvaart, opruimen van de spullen…) om zo het leven verder te zetten. Deze groep gaat ook zelf op zoek naar informatie over de oorzaak van het overlijden. Waar dit vroeger hoofdzakelijk als een mannelijke manier van rouwen toegeschreven stond, is er vandaag geen significant verschil meer  tussen vrouwen (23%) en mannen (26%). 

Rouwen: het “niet-zichtbare” verdriet

Het rouwproces krijgt in onze Westerse maatschappij hoe langer hoe minder plaats, betekenis of tijd. Dit in tegenstelling tot andere culturen of in het verleden waar rouwen “zichtbaar” is/was met rituelen of rouwkledij. Klinisch psycholoog en specialist in rouwverwerking Prof. Dr. Manu Keirse duidt deze evolutie en kijkt ook naar de resultaten van dit nieuwe onderzoek: "Rouwsymptomen, zoals bv. droefheid, onrustige slaap, angstige dromen, golven van emoties en ontreddering, pijn, extreme vermoeidheid, gebrekkige concentratie, ... zijn normale reacties na een overlijden. Als deze na meerdere weken aanhouden, riskeert de nabestaande al snel de diagnose depressie opgeplakt te krijgen, en antidepressiva voorgeschreven te krijgen. Rouwen is echter geen depressie, dat is een psychiatrische ziekte, maar een normaal verwerkingsproces. Als je iemand verliest waarmee je een betekenisvolle band hebt, kan dit geruime tijd je leven destabiliseren. Verwerken is niet loslaten, maar anders leren vasthouden, vasthouden in de herinnering in plaats van in de werkelijkheid. Dit vraagt heel veel energie en de nodige tijd.”

Voor Olivienne Gauvin, Assistent in de psychologie en Consulent Nabestaandenzorg bij uitvaartspecialist DELA, kunnen deze resultaten ook helpen bij de nabestaandenzorg in België: “Bij nabestaandenzorg worden de nabestaanden na de uitvaart in eerste instantie geholpen met  de  praktische en administratieve beslommeringen. Het rouwproces is dan in vele gevallen nog niet afgerond. Een Consulent Nabestaandenzorg biedt tevens een luisterend oor en ziet al snel of een rouwproces al dan niet verontrustend verloopt. Een goede kennis rond rouwverwerking helpt om dit goed in te schatten. Als het rouwproces niet naar behoren verloopt kunnen we tijdig doorverwijzen naar bv. een rouwtherapeut of rouwverwerkinggroepen”. Voor meer duiding omtrent nabestaandenzorg, zie ook de bijlage “Het belang van nabestaandenzorg bij het rouwproces”. 

Voor meer informatie omtrent het rouwproces, nabestaandenzorg e.a. ga naar www.beforeyougo.be

 

[1] Maes, J. (2007). Leven met gemis. Handboek over rouwen, rouwbegeleiding en rouwtherapie (2e dr.). Wijgmaal: Zorg-Saam.

[2] Deze enquête verliep via een online consumentenpanel in samenwerking met Why5Research. Alle deelnemers aan het onderzoek waren tussen 18 en 70 jaar oud en hadden in de afgelopen 5 jaar (periode 2008-2013) te maken met een overlijden in de eerste graad zoals kind, ouder, partner of broer/zus indien deze op het moment van overlijden in hetzelfde gezin woonde als de respondent.

CP-Assistance-en-formalites-FIN.pdf

PDF - 165 Kb

CP-Faire-son-deuil-les-differences-entre-hommes-et-femmes-FIN.pdf

PDF - 185 Kb

Goedele Soetemans

PeculiaR

Marysia Kluppels

DELA woordvoerder